مرکز جامع گفتاردرمانی و استروبوسکوپی البرز آترا
اختلالات تغذیه و بلع (دیسفاژی) در کودکان
برخی علائم و نشانه‌های اختلالات تغذیه و بلع در کودکان چیست؟
چگونه اختلالات تغذیه و بلع تشخیص داده می‌شود؟
چه درمان‌هایی برای کودکان با اختلالات تغذیه و بلع در دسترس هستند؟
چه چیزی باعث اختلالات تغذیه و بلع می‌شود؟
آسیب‌شناس گفتار و زبان (گفتاردرمان) در هنگام کار با کودکان با اختلالات تغذیه و بلع چه کاری انجام می‌دهد؟؟
اختلالات تغذیه و بلع چیست؟
اختلالات تغذیه شامل مشکلات در جمع آوری غذا و آماده کردن آن برای مکیدن، جویدن یا بلع است. به عنوان مثال کودکی که نمی‌تواند خوردنی را بردارد و داخل دهانش بگذارد و لب‌هایش را جهت نریختن غذا ببندد، ممکن است دچار اختلالات بلع باشد.
اختلالات بلع که دیسفاژی نیز نامیده می‌شود، در مراحل مختلف بلع رخ می‌دهد:
- مرحله دهانی – مکیدن، جویدن و حرکت غذا یا مایع به گلو.
- فاز حلق – شروع بلع، عقب بردن مواد غذایی به گلو و بستن راه هوایی برای جلوگیری از ورود غذا یا مایعات به راه هوایی (آسپیراسیون) و یا جلوگیری از خفگی.
- فاز مروی – ریلکس شدن مسیر تغذیه از بالا در گلو و حرکت مواد غذایی از طریق مری به داخل معده.
برخی علائم و نشانه‌های اختلالات تغذیه و بلع در کودکان چیست؟
کودکان با مشکلات تغذیه و بلع طیف گسترده ای از علائم را نشان می‌دهند. همه علائم و نشانه‌های زیر در همه کودکان بروز نمی‌کند.
علائم و نشانه‌های مشکلات تغذیه و بلع در کودکان بسیار کوچک:
- کمان‌دار شدن یا سفت شدن بدن در طول تغذیه
- تحریک‌پذیری یا عدم هوشیاری در طول تغذیه
- نخوردن غذا یا مایعات
- عدم پذیرش بافت‌های مختلف از مواد غذایی (به عنوان مثال تنها غذاهای پوره یا غلات ترد)
- زمان تغذیه طولانی (به عنوان مثال، بیش از 30 دقیقه)
- مشکل در جویدن
- مشکل در تغذیه با شیر مادر
- سرفه یا عق زدن در وعده‌های غذایی
- آبریزش بیش از حد یا خروج مواد غذایی یا مایعات از دهان یا بینی
- مشکل هماهنگی تنفس با خوردن و نوشیدن
- افزایش گرفتگی در وعده‌های غذایی
- کیفیت صدای نفس آلود یا خشن
- تف کردن مکرر یا استفراغ
- ذات الریه در محدوده زمانی معین و یا عفونت‌های تنفسی
- رشد یا افزایش وزن کم تر از سن
کودکان ممکن است به دلیل اختلالات بلع و تغذیه در معرض خطرات زیر قرار بگیرند:
- کم آبی یا تغذیه نامناسب
- آسپیراسیون (ورود غذا یا مایعات به راه هوایی)
- ذات‌الریه یا عفونت تنفسی فوقانی مکرر که می‌تواند به بیماری ریوی مزمن منجر شود
- خجالت و انزوا در موقعیت‌های اجتماعی مانند خوردن
چگونه اختلالات تغذیه و بلع تشخیص داده می‌شود؟
اگر تصور می‌کنید که فرزند شما در غذا خوردن مشکل دارد، با پزشک متخصص اطفال خود تماس بگیرید. پزشک متخصص اطفال فرزند شما را از جهت هر گونه دلایل پزشکی برای مشکلات تغذیه، از جمله حضور ریفلاکس یا اختلالات متابولیک بررسی می‌کند. یک آسیب شناس گفتار و زبان (SLP) که متخصص در درمان کودکان مبتلا به اختلالات تغذیه و بلع می‌باشد نیز کودک شما را ارزیابی می‌کند:
-
- در مورد تاریخچه پزشکی، رشد و علائم فرزندتان سوال می‌کند.
- قدرت و حرکت عضلات درگیر در بلع را بررسی می‌کند.
- تغذیه فرزند شما را جهت بررسی وضعیت، رفتار و حرکات دهان در طول خوردن و نوشیدن مشاهده می‌کند.
- در صورت لزوم، به منظور بررسی بلع جهت انجام آزمایش‌های ویژه ارجاع می‌دهد؛ آزمایش‌هایی مانند:
- ویدئوفلوروسکوپی
- ارزیابی آندوسکوپی
چه درمان برای کودکان با اختلالات تغذیه و بلع در دسترس هستند؟
- درمان تا حد زیادی بسته به علت و علائم مشکل بلع متفاوت است.
- بر اساس نتایج به دست آمده در ارزیابی تغذیه و بلع، گفتاردرمانگر ممکن است هر یک از موارد زیر را توصیه کند:
- مداخله پزشکی (به عنوان مثال دارو برای ریفلاکس)
- تغذیه درمانی مستقیم طراحی شده برای پاسخگویی به نیازهای فردی
- تغییرات تغذیه‌ای (به عنوان مثال غذاهای مختلف، اضافه کردن کالری به غذا)
- افزایش پذیرش بافت‌ها یاغذاهای جدید
- تغییرات درجه حرارت بافت‌ها و مواد غذایی آن‌ها
- تغییرات وضعیتی یا موقعیتی تغذیه(به عنوان مثال صندلی‌های مختلف)
- تکنیک‌های مدیریت رفتار
- ارجاع به سایر متخصصان مانند یک روانشناس یا دندانپزشک
اگر درمان اختلالات بلع و تغذیه برعهده گفتاردرمانگر قرار گیرد، تمرکز بر مداخله ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
- افزایش قدرت عضلات دهان
- افزایش حرکت زبان
- بهبود جویدن
- افزایش پذیرش از غذاها و مایعات مختلف
- بهبود مکیدن یا توانایی نوشیدن
- هماهنگی الگوی تنفس، مکیدن و بلعیدن (برای نوزادان)
- تغییر دادن حجم مایع و ضخامت بافت مواد غذایی برای اطمینان از بلع امن
چه چیزی باعث اختلالات تغذیه و بلع می‌شود؟
در زیر برخی از علل اختلالات تغذیه و بلع در کودکان آمده است
-
- اختلالات سیستم عصبی (به عنوان مثال فلج مغزی، مننژیت، انسفالوپاتی)
- شرایط دستگاه گوارش (به عنوان مثال ریفلاکس، سندرم روده کوتاه)
- نوزادان نارس یا کم وزن هنگام تولد
- بیماری قلبی
- شکاف لب یا کام
- شرایط موثر بر راه هوایی
- اوتیسم
- اختلالات سر و گردن
- ضعف عضلانی در صورت و گردن
- مشکلات پزشکی متعدد
- مشکلات تنفسی
- داروهایی که ممکن است باعث بی‌حالی یا کاهش اشتها شود.
- مشکلات در تعاملات والدین با کودک در زمان وعده‌های غذایی.
ASHA (انجمن گفتار، زبان و شنوایی آمریکا) تعدادی از اسناد در مورد نقش گفتاردرمان در کار کردن با افراد با اختلالات تغذیه و بلع ایجاد کرده است. این شامل موارد زیر است:
- نقش گفتار درمانی در اختلالات بلع و تغذیه: گزارش فنی
- دانش و مهارت‌های لازم توسط آسیب شناسان گفتار و زبان برای ارائه خدمات به افراد مبتلا به اختلالات بلع و تغذیه
موضع ASHA این است که «آسیب شناسان گفتار و زبان نقش اصلی در ارزیابی و درمان نوزادان، کودکان و بزرگسالان مبتلا به بلع و اختلالات تغذیه بازی می‌کند.» کار با کودکان با اختلالات تغذیه و بلع نیاز به دانش و مهارت‌های تخصصی برای ارائه بهترین پاسخگویی به نیازهای این افراد است.
علاوه بر این اسناد در مورد نقش گفتاردرمان در ارزیابی‌های ویدئوفلوئوروسکوپی و آندوسکوپی برای بلع وجود دارد و در مورد مسائل خاص مربوط به نوزادان و کودکان بحث می‌کنند.
