مرکز جامع گفتاردرمانی و استروبوسکوپی البرز آترا
تغییر و تداوم در زندگی، رشد نامیده می‌شود. کودکان مهارت‌های متفاوتی را در دوران کودکی کسب می‌کنند. “رشد کودک” عبارتی است که به مهارت‌هایی که از بدو تولد تا 6 سالگی و پیش از ورود به مدرسه فرا گرفته می‌شود، اشاره دارد. رشد کودک متاثر از عوامل ژنتیکی و محیطی است. ” وراثت ” مبین ظرفیت یا قابلیت کودک است، درحالی‌که “محیط” به میزان دستیابی به آن قابلیت یا ظرفیت اشاره دارد. لازمه دستیابی به رشد مطلوب، مطابقت شرایط محیطی با نیازهای جسمی، ذهنی و روانی کودک است که وابسته به سن و مرحله رشدی است.
در دوران کودکی، کسب مهارت‌های لازم در هریک از حیطه‌های رشدی، از الگوی مشخص و یکسانی تبعیت می‌کند و تنها ممکن است از نظر سرعت دستیابی به این مهارت‌ها بین کودکان طبیعی تفاوت‌هایی مشاهده گردد. بر این اساس می‌توان گفت کسب مهارت‌های رشدی:
- از توالی مشخصی برخوردار است،
- یک سیر طولانی را دنبال می‌کند، به طوری که هر مرحله در ارتباط با قابلیت‌های موجود و توانمندی‌های پیش رو(آینده) تعریف می‌گردد،
- بین کودکان از نظر سرعت دستیابی تفاوت‌هایی دیده می‌شود.
تردیدی نیست که نقص در هر یک از مهارت‌های رشدی می‌تواند دیگر قابلیت‌های رشدی را تحت تاثیر قرار دهد و با توجه به این که اساس و پایه شخصیت و توانایی‌های ذهنی و عملکردی کودک همین رسش مغزی و رشدی است که نهایتاً تا 10 سال اول زندگی کودک رخ می‌دهد بنابراین پایش و غربالگری کودکان از اقدامات مهمی است که می‌توان انجام داد.
غالباً در سال‌های آغازین تولد، روند رشد کودک به سه روش زیر پایش می‌گردد:
- توسط والدین در صورت آگاهی از مراحل رشد طبیعی و نحوه ارزیابی و ثبت آن.
- با ارزیابی‌های منظم و دوره ای در مراکز بهداشت و سلامت کودک.
- معاینه توسط متخصصین اطفال.
هدف از ارزیابی روند رشد نوزادان و خردسالان، شناسایی هر گونه تأخیر یا رشد غیر طبیعی است تا از این طریق امکان انجام اقدامات زیر فراهم گردد:
- کمک به کودک برای دستیابی به حداکثر قابلیت رشدی ممکن.
- ارائه درمان به موقع و مناسب.
- مراقبت و راهبری کودکان با نیازهای ویژه.
متأسفانه سنجش رشد در کشور ما با حلقه‌های مفقوده بسیاری مواجه است. تیم کاملی در کنار خانواده‌ها نیست تا اطلاعات کامل و مرحله به مرحله را در اختیارشان قرار دهد و در صورت وجود مشکل مداخله زود هنگام داشته باشد.
ما در مرکز جامع گفتاردرمانی البرز آترا چه می‌کنیم؟
در اولین جلسه از والدین می‌خواهیم گزارشی از پرسشنامه ASQ به همراه بیاورند و در صورتی که پرسشنامه را پر نکرده اند با راهنمایی درمانگران اقدام به تکمیل این چک لیست رشدی می‌کنند. سپس کودک با استفاده از چک لیست‌هایی که درمانگران در اختیار دارند در حیطه‌ها و مهارت‌های رشدی مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرد. تکمیل فرم‌ها و چک لیست‌ها هر کدام شرایط متفاوتی را دارند بخشی از اطلاعات به وسیله مصاحبه با والدین تکمیل می‌گردد. بخشی به وسیله مشاهده درمانگر از ارتباط بین والدین و کودک و یا مشاهده فیلم‌هایی که خانواده از فرزند خود دارند و بخشی با ارزیابی مستقیم درمانگر از کودک انجام می‌شود.
مهارت‌هایی که سنجیده می‌شود شامل موارد زیر است:
- مهارت‌های شنوایی
- مهارت‌های زبان دریافتی
- مهارت‌های زبان بیانی و گفتار( چک لیست ویژگی‌های گفتار و زبان کودکان فارسی زبان 12تا 60 ماه)
- مهارت‌های شناختی
- مهارت‌های هدفمندی ارتباط
- مهارت‌های ارتباط اجتماعی
- مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف
- مهارت‌های بازی و ژست
- مهارت‌های توجه و تمرکز و حافظه
- مهارت‌های تفکر و حل مسئله
با استفاده از مجموعه چک لیست‌های ارزیابی تکامل شرایط کودک شما مشخص می‌شود و اگر در هر یک از مهارت‌ها نمره متناسب سن خود را کسب نکرد وارد مرحله درمان کلینیک تکامل شده و از خدمات تخصصی مرکز بهره می‌برد. در صورتی که شرایط کودک شما متناسب با سن وی بود در صورت تمایل به مرحله ارتقای عملکرد وارد می‌شود تا روند رشد مهارت‌ها را زیر نظر درمانگران با سرعت بیشتری طی کند.
